با فصل دوم سری آموزش‌های مقالات مروری در خدمت شما علاقمندان به این حوزه هستیم. در این مجموعه آموزش‌ها کارشناسان تیم کارت نگارش مقاله مروری با رویکرد سیستماتیک را به طور علمی به شما آموزش خواهند داد. در واقعا آنچه که واقعا برای نگارش مقالات مروری نیاز دارید در این آموزش ارائه خواهد شد.
جلسه گذشته در خصوص مفهوم مقاله مروری سیستماتیک مطالبی ارائه گردید. در این جلسه آموزش ازنگارش مقاله مروری در سایت کارت پروژه ما با مراحل انجام مرور سیستماتیک آشنا می‌شویم و به دنبال این هستیم که ببینیم مرور سیستماتیک چگونه است، چه مراحلی دارد و اساساً عملیاتی شدن آن به چه شکلی خواهد بود.
انتخاب موضوع مقالات مروری سیستماتیک چگونه است؟
انتخاب موضوع مقالات مروری سیستماتیک اولین گام از انجام مراحل مرور سیستماتیک است که ما باید موضوع خودمان را انتخاب کنیم. انتخاب موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد و ما باید نهایت دقت را در انتخاب موضوع به کار ببریم.
تهیه پروپوزال: مرور سیستماتیک با یک پرسش شروع می‌شود که برای پاسخ به آن ممکن است یک یا بیش از یک پژوهش وجود داشته باشد؛
چرا انتخاب موضوع مقالات مروری سیستماتیک اهمیت بسیاری دارد؟ زیرا نشان‌دهنده‌ی آن مسیری است که ما باید جلو ببریم. اینکه ما چه موضوعی را انتخاب بکنیم، تحت تأثیر عوامل زیادی است. اما مهم‌ترین نکته این است که ما باید موضوعی را انتخاب کنیم که در آن تخصص داریم. در موضوعی که دارای تخصص لازم نیستیم، کار نکنیم و اساساً قدم در این راه دشوار برنداریم.
بنابراین اولین گام این است که تخصص لازم را داشته باشیم و این تخصص از راه مطالعه به دست می‌آید، ثابت کنیم که در آن موضوع صاحب‌نظر هستیم، مدرک لازم را داریم، در دانشگاه خوب درس خواندیم، پروژه‌هایی را انجام دادیم، مقالاتی را نوشتیم و موضوع برای ما جاافتاده است و در ارتباط با موضوع سابقه‌ی مطالعاتی داریم. کسی مقاله‌ای از ما را نمی‌خواند، در حالی که ما قبلاً مقالاتی در آن حوزه ننوشتیم و ثابت نکردیم که در آن حوزه صاحب تخصص هستیم.
یکی از راه‌های دیگری که می‌توانیم در ارتباط با انتخاب موضوع به آن دقت کرد، این است که ما منابع اطلاعاتی را جست‌وجو کنیم. ممکن است ما به موضوع خاصی علاقه‌مند باشیم و مطالعاتی را هم انجام داده باشیم. اما باز می‌خواهیم موضوع خاص‌تری را انتخاب کنیم. بنابراین بهتر است منابع اطلاعاتی را جست‌وجو کنیم و بررسی کنیم که چه موضوعاتی وجود دارد، موضوع روز چیست، چه خلأهای پژوهشی وجود دارد و توانمندی‌های ما تا کجا می‌تواند به ما کمک کند که موضوعی را انتخاب کنیم.
اگر توانمندی ما برای مثال در حوزه آمار، تحلیل و محاسبه با کمبودهایی مواجه است، بنابراین طبیعتاً باید موضوعی را انتخاب کنیم که توانمندی‌های آماری و محاسباتی را نخواند. اگر موضوع به گونه‌ای است که باید زمینه‌های فلسفی، روان‌شناختی یا جامعه‌شناختی موضوعی را بدانیم، حتماً باید آن مطالعات را از قبل انجام داده باشیم و یا با جست‌وجوی در متون ببینیم که واقعاً مطالعه‌ی ما در حدّ کافی است یا نیست.
یک راه دیگر برای انتخاب موضوع درست این است که ما با صاحب‌نظران مشورت کنیم. استادان ما یا دوستانی که کارشان زودتر از ما شروع کردند، مثلاً اگر من دانشجوی ارشد هستم، با دانشجویان دکتری و افرادی که واقعاً در موضوعات مختلف یا موضوعاتی که به کار ما نزدیک است، صاحب نظر هستند، صحبت کنم.
بنابراین سه راه بسیار عمده‌ای که در انتخاب موضوع خیلی اهمیت دارد، این است که اولاً ما متخصص باشیم، دوم جست‌وجوی لازم را انجام دهیم و سوم با متخصصان مشورت کنیم.
چاپ مقاله در مجلات داخلی از دیگر خدمات پر مخاطب سایت کارت پروژه می‌باشد که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری می‌توانند جهت سفارش اقدام نمایند.
ما تا اینجا موضوعمان را انتخاب کردیم. اما مرحله‌ی بعد تهیه‌ی پروپوزال است. مروری سیستماتیک به این ترتیب نیست که ما موضوعی را انتخاب کنیم و از فردا شروع به جست‌وجو کردن کنیم و کار شروع شود. ابتدا باید پروپوزال یا پیشنهاده‌ی پژوهش تدوین شود. در بسیاری از پروژه‌های مرور سیستماتیک قبل از اینکه پروژه شروع شود، باید پروپوزال پروژه به آن شرکت، آن سازمان یا آن دانشگاه داده شود، آنها بررسی کنند و ببینند که آیا واقعاً نیازی به انجام این مرور است یا خیر و ما در پروپوزال توجیه کرده باشیم که نیاز به این انجام این پروژه وجود دارد و آنها پس از اینکه توجیه شدند به ما اجازه‌ی شروع کار را بدهند.
مرور سیستماتیک با یک پرسش شروع می‌شود و ما باید به این پرسش پاسخ لازم را دهیم. ولی در پاسخ به یک پرسش ممکن است بیش از این پژوهش وجود داشته باشد یا حتی بیش از یک پژوهش مورد نیاز باشد. این نکته‌ای است که ما باید به آن توجه کنیم.
ممکن است پرسشی که ما مطرح می‌کنیم که البته پرسش متناسب با موضوعی است که ما انتخاب کردیم، قبلاً مطرح شده باشد. ما باید در پروپوزال هم ثابت کنیم که درست است که پرسش یکی است اما ما با رویکرد جدید یا روش جدید یا با جامعه جدیدتر یا به‌ر‌‌وزشده‌تری می‌خوهیم موضوع را بررسی کنیم.
بنابراین پرسش می‌تواند قدیمی باشد، اما رویکرد و روش و نگاه ما جدید باشد. این را باید در پروپوزال خود اثبات کنیم و اثبات کنیم که درست است که ممکن است پژوهش‌هایی هم باشد و دیگرانی هم آمده باشند که به این پرسش پاسخ داده باشند، اما نقاط ضعف آنها را در پروپوزال اشاره بکند و اثبات کنیم که انجام یک پروژه‌ی جدید و مرور سیستماتیک جدیدی مورد نیاز است.
- موضوعاتی که مورد علاقه و توجه جامعه علمی باشند.
اما موضوعاتی که ما انتخاب می‌کنیم، باید مورد علاقه و توجه جامعه‌ی علمی باشد. نمی‌توانیم موضوعی را انتخاب کنیم که مورد اقبال و توجه جامعه علمی نباشد. موضوعاتی که قدیمی هستند، روش‌شناسی‌های قدیمی موضوعاتی نیستند که بتوانند توجه جامعه علمی را جلب کنند. موضوعاتی که بتواند حتی برد بین‌المللی داشته باشد؛ ما باید یک نگاه بین‌المللی هم در کارمان لحاظ کنیم و موضوعی را انتخاب کنیم که مبتلا به تمام پژوهشگران بین‌المللی در آن موضوع است و ممکن است که کار ما بتواند به پژوهشگران بین‌المللی و اساتید بین‌المللی هم کمک کند.
- موضوعاتی که در خصوص آنها اختلاف نظر وجود داشته باشد.
موضوعاتی که ما انتخاب می‌کنیم قاعدتاً می‌توانند دارای اختلاف نظرهایی باشند یعنی دیدگاه‌های متفاوتی را راجع به موضوع‌ها وجود داشته باشد و اگر ما موضوعی را انتخاب بکنیم که اختلاف نظری درباره‌ی آن وجود داشته باشد و چالش‌برانگیز باشد، اتفاقاً آن موضوع، موضوع خوبی است و درست است که پیچیده است و کار را سخت می‌کند، اما از ارزش علمی بیشتری برخوردار است. چون می‌خواهد آن اختلاف نظر‌ها را حل کند یا حداقل میزان اختلاف نظر را شناسایی کند و به خوانندگان ارائه کند و بگوید که در ارتباط با این موضوع چه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد و دیدگاه‌های مثبت و منفی چه چیزهایی هستند.
- وجود تعداد حداقلی مطالعه اولیه در خصوص موضوع مورد نظر وجود داشته باشد.
در انتخاب موضوع و انجام مرور سیستماتیک ما باید حداقلی از مطالعات را داشته باشیم. به این معنی که موضوعی که ما انتخاب می‌کنیم، باید دارای سابقه مطالعاتی باشد. نمی‌توانیم موضوعی را انتخاب کنیم که اساساً راجع به آن هیچ مطالعه‌ای قبلاً صورت نگرفته است. حتماً باید مطالعاتی صورت گرفته باشد زیرا همان‌طور که قبلاً خدمت شما عرض کردم، مطالعه مروری یا اساساً مرور سیستماتیک یک مطالعه ثانویه است.
مطالعات ثانویه مبتنی بر مطالعات اولیه هستند. بنابراین تا مطالعه‌ی اولیه‌ای نباشد و جامعه‌ای از مطالعات را نداشته باشیم و نتوانیم آنها را تجزیه و تحلیل و ترکیب و یکپارچه‌سازی کنیم، عملاً نمی‌توانیم مرور سیستماتیکی را داشته باشیم. بنابرین مرور سیستماتیک نتیجه تحلیل ما از مطالعات اولیه است. بنابراین حتماً باید در ارتباط با آن موضوع مطالعات اولیه‌ای صورت گرفته باشد.
- موضوعاتی که در تصمیم‌گیری‌های بالینی و یا مدیریتی اهمیت داشته باشند.
موضوعاتی که ما انتخاب می‌کنیم، اگر بتواند در تصمیم‌گیری‌های بالینی و یا مدیریتی آنها را دخالت داد، از اهمیت بیشتر برخوردار خواهند بود. بسیاری از موضوعات ممکن است واقعاً به تصمیم‌گیری‌های بالینی مثلا در مورد پزشکی، روان‌شناسی و در درمان بیماران بتوانند کمک کنند یا در محیط‌های سازمانی و محیط‌های مدیریتی هم بتواند کمک‌کننده و راهگشا باشد. بنابراین اگر موضوع ما در تصمیم‌گیری‌ها کمک‌کننده باشد و بتواند تصمیم بهتری را به مدیران یا درمان‌کننده‌ها داشته باشد، موضوع بهتری خواهد بود.
- مهم بوده و مورد توجه محققین و متخصصین باشد.
- بین افراد متخصص و در کتب و منابع علمی و مقالات اختلاف نظر باشد.
- به اندازه کافی تحقیق در آن زمینه صورت گرفته باشد.
- نتیجه‌گیری‌های مختلف از نظر اجرایی و تخصصی مهم باشند.
- بهتر است فرد محقق نیز در آن زمینه تخصص و تجربه داشته باشد.
در ارتباط با انتخاب موضوع که یکی از مراحل انجام مقاله می‌باشد، چند تا نکته دیگر حاغئز اهمیت است. موضوع باید از اهمیت برخوردار باشد و مورد توجه محققین و متخصصین باشد. بنابراین موضوع باید حائز اهمیت باشد.
بین افراد متخصص و در کتب و منابع علمی هم اختلاف نظر باشد که قبلاً هم گفته شده است.
به اندازه کافی تحقیق در زمینه صورت گرفته باشد.
نتیجه‌گیری‌های مختلف از نظر اجرایی و تخصصی را داشته باشیم. مهم است که ما چه نتایجی را می‌گیریم. نتایجی که ما می‌گیریم به دلیل اینکه بعدا در تصمیم‌گیری‌ها و کارهای اجرایی به کار برده خواهند شد، از اهمیت برخوردار هستند و بهتر است ما فردی باشیم که در آن زمینه از تخصص و تجربه برخوردار باشیم.
در این جلسه در مورد اولین گام یعنی انتخاب موضوع مقالات مروری سیستماتیک مطالبی خدمتتان ارائه نمودیم. در جلسه پانزدهم مرحله تدوین پرسش که پس از انتخاب موضوع است خدمت شما عزیزان ارائه خواهد گردید.
با ادامه آموزش‌ها با ما همراه باشید.
پایان جلسه چهاردهم