مقدمه
با فصل دوم سری آموزش‌های مقالات مروری در خدمت شما علاقمندان به این حوزه هستیم. در این مجموعه آموزش‌ها کارشناسان تیم کارت نگارش مقاله مروری با رویکرد سیستماتیک را به طور علمی به شما آموزش خواهند داد. در واقعا آنچه که واقعا برای نگارش مقالات مروری نیاز دارید در این آموزش ارائه خواهد شد.
ما در جلسه قبلی راجع به عناصر متن علمی در انجام مقالات مروری به طور کلی صحبت کردیم. اشاره خیلی مختصری به مرور سیستماتیک داشتیم. اما در این درس به شکل خاص به بحث این آموزش یعنی مرور سیستماتیک می‌پردازیم و بیشتر به شیوه انجام چنین پژوهش‌هایی خواهیم پرداخت. در این درس یاد می‌گیریم که چه مراحل و چه گام‌هایی در تدوین یک مقاله مرور سیستماتیک وجود خواهد داشت.
در جلسه یازدهم اهمیت و ویژگی مقالات مروری سیستماتیک را توضیح خواهیم داد.
دلیل اهمیت و ویژگی مقالات مروری سیستماتیک چیست؟
در درس قبلی برخی از اهمیت‌ها و ضرورت‌های تدوین مقالات مروری سیستماتیک خدمتتان ارائه گردید. اما در اینجا بیشتر تأکید ما بر ویژگی مقالات مرور سیستماتیک و تفاوت‌های آنها با سایر انواع مقالات مروری خواهد بود. مقالات مروری سیستماتیک عملاً یک روند پژوهشی مناسب و برنامه‌ریزی شده‌اند.
- یک روند پژوهشی مناسب و برنامه‌ریزی شده
- یک پرسش مناسب (تعیین دقیق مشکل مورد تحقیق)
- جست‌وجوی کافی اطلاعات (روش جمع‌آوری داده)
- روش تحلیل (انتخاب و استخراج بدون سوگیری اطلاعات)
- ارزش‌دهی به یافته‌ها
- بررسی داده‌ها و اعلام نتایج مستند (Critical appraisal)
مقالات مرور سیستماتیک در صدد بررسی یک پرسش هستند که طبیعتاً این پرسش باید مناسب و مربوط باشد و از اصول تدوین یک پرسش خوب برخوردار باشد. به عبارت دیگر ما در انجام مرور سیستماتیک به دنبال تعیین دقیق مشکل مورد تحقیق خودمان هستیم. می‌خواهیم بدانیم که این مشکل چگونه است و چه ویژگی‌هایی دارد و آن را در قالب یک پرسش مشخص و مناسب، یک پرسش روان و قابل درک برای همه مشخص کند.
مقالات مرور سیستماتیک عملاً جست‌وجوی کافی اطلاعات را نیز به دنبال دارند. یک مقاله مرور سیستماتیک خوب به دنبال یک جست‌وجوی بسیار دقیق، مستند و کافی شروع می‌شود.
باید روش جمع‌آوری داده را کامل بدانیم و انواع منابع اطلاعاتی را شناسایی کنیم و آنها را دسته‌بندی کنیم و شیوه‌های جست‌وجوی انواع منابع را بدانیم و نهایتاً جست‌وجوی کافی داشته باشیم تا به حدّ اشباع برسیم و این احساس به ما دست بدهد که دیگر نیاز به جست‌وجو وجود ندارد.
ما در درس‌های بعدی راجع به شیوه‌های جست‌وجو به شکل مختصر توضیح خواهیم داد.
مقالات مرور سیستماتیک یک نوع روش تحلیل هستند و آنچه که مهم است این است که در تدوین مقالات مرور سیستماتیک ما باید از سوگرایی یا سوگیری در استخراج اطلاعات و تحلیل اطلاعات اجتناب کنیم. در تدوین مقالات مرور سیستماتیک ما باید بدانیم که شیوه‌ی انتخاب و استخراج اطلاعات و شیوه‌ی تحلیل آنها باید بر مبنای اصولی انجام شود و از سوگیری و سوگرایی اطلاعات و جانبداری از فرضیه‌ای خاص، نظریه‌ای خاص و دیدگاهی خاص پرهیز کنیم.
وقتی که با یک سری مراحل سختگیرانه ما به یافته‌هایی دست پیدا کردیم، طبیعتاً هم خود ما باید آنها را ارزش‌گذاری و ارزش‌دهی کنیم و هم در مراحل بعدی با استفاده از گام‌های دیگر ارزش یافته‌ها را بیشتر کنیم و حتی یافته‌ها را در معرض نقد و انتقاد صاحب‌نظران قرار دهیم و این یافته‌ها از اصول علمی تبعیت می‌کنند.
ما در تدوین مرور سیستماتیک باید داده‌ها را جمع‌آوری کنیم و آنها را مستندسازی کنیم و به شکل Critical appraisal یعنی از نگاه انتقادی و ارزیابی انتقادی کارمان را بررسی کنیم و هیچ موقع نسبت به هیچ نوع منبع داده‌ای پیش‌فرضی نداشته باشیم. نسبت به انواع منابع اطلاعاتی نه خوشبینانه برخورد می‌کنیم و نه بدبینانه. کار ما بسیار علمی است و بدون اینکه از دیدگاه خاص و رویکرد خاص و نظریه‌ی خاصی حمایت کنیم یا از فرد خاصی یا برای مثال از شرکت یا سازمان خاصی حمایت کنیم باید کارمان را ادامه بدهیم و از هیچ فرد، سازمان یا الگو و نظریه‌ای تبعیت نکنیم.
در این شکل شما یک نمودار یا یک شکلی از جایگاه مقالات مرور سیستماتیک را در بین انواع مقالات مروری مشاهده می‌کنید.
اگر ما همه‌ی انواع مقالات مروری را در نظر بگیریم و آن را در قالب رنگ زرد مشخص کنیم، در درس قبلی ۱۵ نوع توضیح داده شد. مقالات مرور سیستماتیک تنها بخشی از آنها قلمداد می‌شوند. اما ما نوع دیگری از مقالات مروری داریم که در ادبیات آنها را زیاد مشاهده می‌کنید و ممکن است آن را با مرور سیستماتیک اشتباه بگیرید و آن فراتحلیل است که ما در ادامه راجع به آن توضیح خواهیم داد.
اما فراتحلیل مقوله‌ای جدا و نوعی دیگر از مقالات مروری است. هرچند در جاهایی می‌تواند وجوه اشتراکی بین فراتحلیل و مرور سیستماتیک وجود داشته باشد. بنابراین مرور سیستماتیک یک نوع از انواع ۱۵گانه مقالات مروری است و تفاوت عمده‌ای با فراتحلیل دارد، هرچند که در برخی از موارد دارای اصول مشترکی هستند و شاید بتوان گفت فراتحلیل از نتایج مرور سیستماتیک در تحلیل داده‌ها استفاده می‌کند.
شکل زیر را مشاهده کنید.
اگر ما همه انواع مرور را که در اینجا وجود دارند، در نظر بگیریم که به آنها All reviews نیز گفته می‌شود، تنها بخش آبی رنگ از نوع مقالات مروری خواهد بود و بخش خاکستری رنگ از نوع متاتحلیل یا فراتحلیل خواهد بود و نهایتاً اگر ما داده‌ی بیماری فردی را در نظر بگیریم، اگر ما مقالات مروری را در حوزه‌ی پزشکی در اینجا مقایسه کنیم، تنها یک مورد و در ارتباط با شاید یک کیس خاص بیمار خاص یا یک مطالعه خاص بتوانیم آن را در نظر بگیریم و این جزئی‌ترین نوع مقاله مروری به حساب خواهد آمد.
در این جلسه در مورد اهمیت و ویژگی مقالات مروری سیستماتیک توضیحاتی خدمتتان ارائه گردید. در جلسه دوازدهم در خصوص تفاوت مرور سیستماتیک و فراتحلیل مطالبی خدمتتان ارائه گردید.
با ادامه آموزش‌ها با ما همراه باشید.
پایان جلسه یازدهم