اولین تصویری که از میزان توانمندی پژوهشی شما در ذهن اساتید به ویژه استاد راهنما شکل می گیرد، زمانی است که پروپوزال دکتری و ارشد را ارائه می دهید. بنابراین باید بتوانید در انجام پروپوزال موفق عمل کنید.
بسیار مهم است که در نگارش پروپوزال قلم خوبی داشته باشید، مخاطب خود را به خوبی بشناسید، موضوعی خلاقانه انتخاب کنید، مسئله پژوهش را به روشنی شرح دهید، توضیحات کاملی در مورد پیشینه پژوهش بدهید و راه حل های پیشنهادی خود را به نحوی ارائه دهید که حتی بدبین ترین افراد هم قانع شوند که طرح شما توجیه پژوهشی دارد. در این مطلب قصد داریم یک راهنمای جامع و بدرد بخور در مورد نوشتن پروپوزال ارشد و دکتری ارائه دهیم. پس همراه ما باشید.
اهمیت پروپوزال نویسی در مقاطع ارشد و دکتری
پروپوزال سندی است که اثبات می کند شما برای نگارش طرح پایان نامه آمادگی کافی دارید. هر دانشجو قبل از اینکه اقدامات پژوهشی خود را برای انجام پایان نامه آغاز کند، باید طرح پیشنهادی خود را در قالب پروپوزال به دانشکده ارائه دهد. در فرآیند پروپوزال نویسی موضوع طرح شما مشخص می شود، سوالات پژوهشی مطرح می شوند و اهداف و روش ها و منابع شفاف سازی خواهند شد.
به واسطه نگارش پروپوزال است که دانشجویان می توانند مهارت های پژوهشی خود را تقویت کنند و از عهده سازماندهی یک طرح بزرگتر به نام پایان نامه برآیند.
موضوع پروپوزال را انتخاب کنید
اولین قدم برای انجام دادن پروپوزال ارشد و دکتری این است که یک موضوع انتخاب کنید. موضوع انتخابی شما باید نوآورانه و غیر تکراری باشد. بنابراین قبل از هر چیز با مراجعه به سایت هایی مانند ایران داک از عدم تکراری بودن موضوع مطمئن شوید. این موضوع باید به گونه ای طرح شود که مخاطبین با خواندن آن، هدف تحقیق شما را تا حدودی درک کنند و یک سری انتظارات ذهنی در مورد نتیجه تحقیق در ذهن خود داشته باشند. بسیار مهم است که این موضوع صریح و دقیق بیان شود و به هیچ عنوان گنگ و مبهم نباشد.
در انتخاب موضوع پروپوزال سعی کنید برندسازی شخصی و علمی داشته باشید و موضوع پروپوزال را به شیوه خودتان مطرح کنید نه به شیوه کپی برداری شده از دیگر محققان.
یک طرح کلی از پروپوزال در ذهن داشته باشید
قبل از اینکه سراغ نگارش پروپوزال بروید باید یک طرح کلی از آن در ذهن تان داشته باشید. این کار به شما کمک می کند تا افکارتان را بهتر ساماندهی کنید و طبق نقشه پیش بروید. مسلط بودن به بخش های مختلف پروپوزال سکان هدایت کشتی را در دستان شما قرار می دهد و امکان مدیریت را برای شما فراهم می کند. بخش های مختلف پروپوزال ارشد و دکتری شامل خلاصه طرح، کلید واژه ها، پیشگفتار، طرح مسئله، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق، راهکارهای پیشنهادی، مراحل حل مسئله، ابزارهای مورد استفاده، روش تحقیق، نتیجه گیری، تجزیه و تحلیل و بودجه بندی و معرفی منابع می شوند.
مخاطبان پروپوزال شما چه کسانی هستند؟
یکی از مهمترین مواردی که در نوشتن پروپوزال ارشد و دکتری باید به آن دقت داشته باشید، مخاطبان شما هستند. شما قرار است یک طرح پیشنهادی را ارائه دهید اما به چه کسانی؟ این افراد چه نقشی دارند؟ نگرانی ها و دغدغه های آن ها چیست؟ منابعی که در اختیار دارند چیست؟ آیا در حیطه موضوع مطرح شده سابقه درخشانی دارند؟ آیا میزان آشنا بودن آن ها با موضوع کم است یا زیاد؟
شما به احتمال زیادی قرار است پروپوزال را در محضر اساتید و تعدادی از دانشجویان ارائه دهید. بنابراین باید بتوانید طرح پیشنهادی را به گونه ای ارائه دهید که برای این مخاطبان جذابیت و کشش داشته باشد.
کلید واژه های هدفمند انتخاب کنید
در بخش نخست از پروپوزال باید کلیدواژه های هدفمندی را مطرح کنید که بیان می کنند طرح شما حول محور چه موضوعات و مفاهیمی می چرخد. این کلید واژه ها باید بین 3 تا 6 واژه باشند و به هیچ عنوان گمراه کننده و بی ربط نباشند.
فهرست نویسی مطابق با آیین نامه دانشگاه
شما در قسمت فهرست نویسی پروپوزال باید مطابق با آیین نامه دانشگاه پیش بروید. هر دانشگاه دستورالعمل خاص خود را در فهرست نویسی و تعیین زیرعنوان ها دارد. بنابراین یک فهرست جامع و دقیق همراه با زیرعنوان ها تدوین کنید که مورد تایید دانشکده تان باشد.
مقدمه ای گیرا برای پروپوزال تدوین کنید
پروپوزال شما باید یک مقدمه گیرا و چالش برانگیز و طوفانی داشته باشد. در بخش پیشگفتار است که مخاطبان با موضوع شما درگیر می شوند و کشش و تمایل بیشتری به ادامه طرح پیدا می کنند. در مقدمه باید مخاطب را برای وارد شدن به دنیای پژوهش تان آماده سازی کنید. شاید این نکته را ندانید اما بسیاری از اساتید صرفا با خواندن بخش مقدمه پروپوزال شما متوجه می شوند که آیا پروپوزال شما ارزش دفاع کردن دارد یا خیر. بنابراین هر چه اندوخته دارید را در این بخش رو کنید.
مسئله را به روشنی تشریح کنید
در تعریف مسئله پروپوزال این نکته را به یاد داشته باشید این شما هستید که درک خوبی از مسئله پیدا کرده اید و موضوع برای مخاطب هنوز مبهم و گنگ است. بنابراین سعی کنید یک تصویر شفاف و دقیق از مسئله ارائه دهید. از شواهد دقیق استفاده کنید و مسئله را به نحوی بیان کنید که میزان تسلط شما را نشان دهد.
در نتیجه داوران قانع خواهند شد که شما فرد درستی برای حل این مسئله هستید. تشریح وضعیت مسئله، دلایل بروز مسئله، راهکارهایی که تا پیش از این برای حل مسئله ارائه شده اند و میزان مناسب بودن این راهکارها همگی باید برای مخاطب شفاف سازی شود.
چه تحقیقاتی تا کنون در مورد موضوع مورد نظر انجام شده اند؟
این بخش را با عنوان پیشینه پژوهش می شناسیم. بسیار مهم است که یک سری مقالات مرتبط با موضوع پروپوزال تان جمع آوری کنید و خلاصه ای از آن ها را در این بخش بگنجانید. این مقالات شامل قدیمی ترین تا جدیدترین مقالات و پژوهش ها می شوند. شما می توانید از مقالات Survey نیز برای انجام این بخش استفاده کنید.
این مقالات خلاصه ای از پژوهش های انجام شده را در بر دارند و به شما دید روشنی در مورد اقدامات صورت گرفته در این حوزه تا به امروز خواهند داد. برای پیدا کردن این مقالات می توانید از پایگاه های معتبر فارسی و لاتین استفاده کنید.
چه راه حلی برای حل مسئله دارید؟
در نگارش پروپوزال ارشد و دکتری باید راه حل های شخصی خودتان را ارائه دهید. در واقع یکی از تفاوت های بنیادین بین سمینار و پروپوزال همین است که در پروپوزال شما باید راه حل های شخصی خودتان را ارائه دهید و به پیشینه پژوهش بسنده نکنید. راه حل های شما باید به گونه ای باشند که اغلب مخاطبین را قانع کنند.
ارائه راه حل منطقی و عملی از مهمترین بخش های پروپوزال ارشد و دکتری می باشد که باید جدی گرفته شود. اهداف، فرضیه ها و چارچوب پژوهش شما در این بخش باید مشخص شوند. فرضیه های شما نباید بی پایه و اساس باشند بلکه باید منطقی و حساب شده باشند.
روش تحقیق و ابزارهای مورد استفاده را بیان کنید
اگر می خواهید یک پروپوزال خوب برای مقطع ارشد و دکتری بنویسید لازم است که درک درستی در مورد روش های تحقیق، ابزارهای مورد استفاده، نرم افزارهای محاسباتی، تکنیک ها، روش های نمونه گیری و انواع متغیرهای پژوهش داشته باشید. روش های پژوهش شامل روش های کمی، کیفی و ترکیبی می شوند. شما باید بتوانید یک تعریف دقیق و قابل درک در مورد روش تحقیق خودتان ارائه دهید و مخاطبان را مجاب کنید که با استفاده از این ابزارها رسیدن به پاسخ مسئله امکان پذیر است.
رفرنس دهی و منبع نویسی را بلد باشید
از مهمترین بخش های پروپوزال ارشد و دکتری، منابع پروپوزال است. شما باید آشنایی خوبی با شیوه های مختلف رفرنس دهی داشته باشید. یکی از متداول ترین شیوه های رفرنس دهی شیوه APA می باشد که منابع فارسی و انگلیسی را می توان به کمک آن معرفی کرد. دقت داشته باشید که تمام منابع باید کامل و دقیق در این بخش ذکر شوند حتی اگر یک جمله یا پاراگراف از آن ها را در پروپوزال استفاده نموده اید.
چارت زمانی ارائه دهید
یکی از مهمترین بخش های پروپوزال، ارائه چارت زمانی گانت است. در این چارت زمانی مشخص می شود که بودجه بندی زمانی شما برای انجام پایان نامه چگونه است. مدت زمان انجام پایان نامه باید توجیه منطقی داشته باشد و اساتید را قانع کند.
چکیده ای از طرح را در اولین بخش پروپوزال قرار دهید
شما باید یک چکیده مفید و مختصر از طرح را در قالب 100 تا 200 کلمه در ابتدای پروپوزال قرار دهید. این چکیده باید خلاصه ای از کل طرح حتی بخش نتیجه گیری را نیز در بر داشته باشد.
ضمیمه ها را به پروپوزال اضافه کنید
اگر پروپوزال شما ضمیمه خاصی نیاز دارد باید آن را برای درک بهتر خوانندگان به بخش انتهایی اضافه کنید. ضمیمه ها معمولا در متن پروپوزال مرجع دهی می شوند و به خواننده توصیه می شود که در صورت نیاز به آن ها مراجعه کنند.
پروپوزال را بازخوانی کنید
فراموش نکنید که وجود غلط های نگارشی، املایی و دستوری در متن پروپوزال باعث ایجاد دیدگاه منفی نسبت به پروپوزال شما می شود. مهم نیست موضوع پروپوزال و محتوای پروپوزال تا چه حد غنی و ارزنده است، داشتن غلط های املایی و نگارشی می تواند به نوعی بی احترامی به مخاطب تلقی شود. برای نگارش پروپوزال از فونت استاندارد استفاده کنید و اندازه فونت را برای نگارش هر بخش رعایت کنید.
کلام پایانی
نوشتن پروپوزال در مقطع ارشد و دکتری از لازمه های ارائه پایان نامه است. بدون ارائه یک پروپوزال موفق نمی توانید امیدی به ارائه موفقیت آمیز پایان نامه داشته باشید. در نوشتن پروپوزال باید بخش های مختلف را در آن جای دهید و در صورت امکان از همفکری های اساتید دانشکده به ویژه استاد راهنمای خود استفاده کنید. فراموش نکنید که پروپوزال شما باید در قالب تمپلیت معرفی شده توسط دانشکده باشد تا مورد تایید قرار گیرد.