میتوان گفت که تقریبا همه دانشجویان در طول دوره تحصیل خود با چالش انجام تحقیق رو به رو هستند که از بزرگترین دغدغه های آنها مراحل انجام تحقیق دانشجویی محسوب میشود. بسیاری از دانشجویان نیز زمان کافی برای انجام آن نداشته و این مسئله باعث نگرانی آنها میشود اما میتوان با یادگیری مراحل انجام تحقیق دانشجویی این کار را آسان کرده و دیگر برای آن نگران نباشیم.
تحقیق به معنای جست و جوی درباره موضوعات و فرآیندهای علمی است که با هدف خاصی انجام میشود، این هدف دستیابی به حقیقت راجع به موضوع تحقیق است. تحقیقات در دو جنبه نظری و عملی بررسی میشوند. جنبه نظری شامل جست و جو اطلاعات مورد نیاز از افرادی است که قبلا این راه را طی کرده و دارای تجربه کافی هستند. جنبه عملی تحقیق مربوط به زمانی است که جنبه نظری انجام شده باشد و شامل مراحل دیگری همچون آزمایش یا تولید است.
بیشتر تحقیق های دانشجویی نیز به منظور کسب نمره و پاس کردن درس به کمک پروژه های تحقیقاتی انجام میشود. به همین خاطر است که حتی فکر مراحل انجام تحقیق دانشجویی برای دانشجویان دشوار تلقی میشود. برای انجام تحقیق به مطالعه، جست و جو و پرس و جو کردن زیادی مورد نیاز است، اما میتوانید با آموختن یک سری موارد اصولی مورد نیاز این کار را آسان کنید.
مراحل انجام تحقیق دانشجویی چگونه است؟
تحقیقات دانشجویی شامل مراحلی است که با طی کردن آنها میتوانیم به نسبت این فرآیند را ارتقا ببخشیم. یکی از سخت ترین مراحل شروع آن است و اکثر دانشجوها نمیدانند که از کجا و چگونه باید شروع کنند. انجام تحقیق برای دانشجویان رشته های مختلف متفاوت است برای برای دانشجویان برق در زمینه انجام تحقیق برق ، دانشجویان مکانیک در زمینه انجام تحقیق مکانیک و به همین روال رشته های دیگر نیز فعالیت می کنند. در ادامه مطلب به چند مرحله راهنمایی های مورد نیاز میپردازیم تا راهکاری اصولی برای انجام تحقیقات دانشجویی داشته باشید.
1.ارزیابی تحقیق و برنامه ریزی برای انجام آن
برای ارزیابی تحقیق مورد نظر و برنامه ریزی برای آن، بایستی پیش از هر کاری مراحل انجام تحقیق دانشجویی را مرور کرده و به طور دقیق یادداشت کنید.
- ابتدا مشخص کنید که تحقیق شما باید چند صفحه باشد و چه تعداد واژه در آن به کار رود.
- نوع رفرنس دهی تحقیق خود را با توجه به شیوه نامه هایی که دانشگاه تعیین کرده، مشخص کنید یا اینکه میتوانید از استادها کمک بگیرید.
- منابع تحقیق خود را مشخص کنید و این موارد را در نظر بگیرید: منبع مورد نظر باید فارسی باشد یا انگلیسی، باید آپدیت شده باشد یا نه و … . همچنین نوع منبع را تعیین کنید که باید از کدام نوع آن استفاده شود (وب سایت، کتاب، مقالات، پایان نامه ها ).
- تاریخ ارائه تحقیق را مشخص کنید و این نکته هم در نظر بگیرید که پروژه را باید یکجا تحویل دهید یا اینکه هربخش آن در تاریخی متفاوت باید ارائه شود.
- فرمت و ساختاری که باید طبق آن پروژه یا تحقیق را تحویل دهید در نظر بگیرید. زیرا اصولا انجام پروژه های دانشجویی با اصول نگارشی خاصی تایید میشود.
- مهمترین نکته این است که برای انجام تحقیق برنامه ریزی کنید و وقت کافی برایش در نظر بگیرید.
2.بررسی شیوه های یافتن موضوع مناسب برای انجام تحقیق
- بایستی که در ابتدای این مرحله، موضوع تحقیق خود را به صورت کلی و متناسب با درس موردنظر انتخاب کنید.
- موضوع انتخابی شما باید منحصر به فرد بوده و کپی نداشته باشد.
- موضوع باید جذاب باشد که نظر خواننده را جلب کند و همچنین خودتان به آن علاقه داشته باشید.
- سعی بر این داشته باشید که در انجام تحقیق دانشجویی خود، پرسشی تعیین کنید؛ برطبق آن مسیریابی درستی خواهید داشت و دقیقا متوجه میشوید که حین انجام مقاله دانشجویی یا تحقیق به دنبال چه چیزی هستید.
- برای اینکه موضوع شما مورد تایید واقع شود، بهتر است درحین مراحل انجام تحقیق دانشجویی، برای انتخاب موضوع با استاد خود مشورت های لازم را انجام دهید.
- انتخاب یک موضوع به معنای غیرقابل تغییر بودن آن نیست؛ حتی ممکن است شما پس از انتخاب موضوع اطلاعاتی پیدا کنید که باعث شوند بخواهید موضوع را تغییر دهید و این مورد هیچ اشکالی در کار شما ایجاد نخواهد کرد.
3. شروع نوشتن تحقیق دانشجویی
- در این مرحله باید دست به قلم شوید و نسبت به نوشتن تحقیق اقدام کنید.
- باید برای نوشتن از منابع موثق کمک بگیرید مانند کتابها، مقالات ISI، پایان نامه های معتبر و … .
- بایستی از هر منبعی که رونویسی انجام میدهید، اسناد و رونوشت آن را نگه دارید.
- حین رونویسی از منابع باید آن را با قلم خود بازنویسی کنید تا سرقت ادبی پیش نیاید؛ اگر جمله ای را دقیقا همانند منبع وارد رونوشت خود میکنید، باید به منبع مربوطه ارجاع دهید.
- از ذکر کردن مطالب بیهوده و اضافی پرهیز کرده و نتیجه های خاصی که دریافت میکنید را ذکر کنید. در هر منبع به دنبال اطلاعاتی باشید که ادعای شما را ثابت کرده و منظور شما را میرسانند.
4. تنظیم ساختار برای مراحل انجام تحقیق دانشجویی برطبق استانداردها
پس از اینکه اطلاعات مورد نیاز خود را جمع آوری کردید، باید برای انجام مقاله دانشجویی خود ساختار خاصی مشخص کنید. اطلاعات مربوط بهم را کنار هم قرار دهید تا متن شما به گونه ای باشد که اطلاعات ذکر شده در هر پاراگراف تقریبا به یک اندازه باشد. دقیقا مانند زمانی عمل کنید که میخواهید روند انجام پروژه کسر خدمت، انجام مقاله ISI، انجام مقاله مروری، انجام مقاله علمی پژوهشی و انجام کارت پروژه را طی کنید.
برای اینکه مراحل انجام تحقیق دانشجویی طبق اصول انجام شود، میتوانید به صورت زیر یک نمای کلی از تحقیق خود تهیه کنید:
- صفحه شناسنامه دانشجو
- فهرست مطالب تحقیق دانشجویی
- تصاویرهای مربوط به مطالب
- نمودارهای بررسی مطالب
- جدول ها و فرمول های مورد نیاز
- چکیده مطالب تهیه شده
- کلیات موضوعی تحقیق
- پیشینه روند تحقیق دانشجویی
- روش انجام تحقیق دانشجویی
- بیان نتایج مورد نیاز
- نتیجه گیری نهایی
- فهرست منابع استفاده شده در روند تحقیق
5. نوشتن با دقت پیش نویس تحقیق مورد نظر
بایستی برا نوشتن تحقیق مورد نظر یک پیش نویس تهیه کرده، البته باید این نکته را خاطر نشان کرد که برای ارائه تحقیق و مطالبی منسجم گاهی لازم است چندین پیش نویس تهیه کنیم. لازم است که برای نوشتن پیش نویس مناسب موارد زیر را رعایت کنیم تا زودتر به نتیجه دلخواه خود برسیم.
- پیش نویس باید از زبان خودتان باشد و با قلم خودتان نگارش شود.
- اطلاعات مقاله یا تحقیق را به طور کامل نباید در پیش نویس کپی کنید؛ بلکه باید نتیجه گیری ها و موارد بسیار مهم و قابل توجه را ذکر کنید.
- هنگام نوشتن مطالب، جزئیات و نام منابع را در کنار هر مطلب بنویسید.
- شکلی منسجم به مطالب بدهید که دچار سردرگمی نشوید تا خواننده مطلب با خواندن آن منظور شما را بهتر درک کند.
- در هنگام نوشتن پیش نویس نیز با افراد کاردان و با تجربه مشورت کنید و مطالب نوشته شده را با آنها به اشتراک بگذارید.
6.تکمیل و نوشتن نسخه نهایی تحقیق و چک کردن مراحل انجام تحقیق دانشجویی
حالا نوبت آن رسیده است که نسخه نهایی تحقیق خود را بنویسید. در ابتدا باید مراحل انجام تحقیق دانشجویی که تا به اینجا گذرانید را بازبینی کرده و سپس پیش نویس خود را مطالعه کنید و به نوشتن نسخه نهایی بپردازید. دقت کنید که تا حد امکان نباید خطایی داشته باشید. همچنین بایستی ساختاربندی و فرمت صحیح نوشتار را رعایت کنید و در اخر موارد زیر را بررسی کنید تا موردی از قلم نیفتاده باشد.
- صفحه اصلی تحقیق شما باید شامل اطلاعاتی مثل رشته تحصیلی، نام و نام خانوادگی شما باشد. عنوان تحقیق نیز باید در این صفحه ذکر شود.
- بایستی نسخه نهایی تحقیق را ارائه دهید و حواستان به پانویس ها، چینش شماره صفحات، ارجاع به منابع و … باشد.
- در پایان نیز بایستی یک صفحه برای ارجاع دهی به منابع داشته باشید.
سخن پایانی مراحل انجام تحقیق دانشجویی
تحقیقات دانشجویی همواره از دغدغه های دانشجویان هستند و این تحقیقات به موارد زیادی از جمله سطح علمی دانشگاه ها مربوط هستند. اما همانطور که گفتیم با برنامه ریزی دقیق، در نظر داشتن نکات اصولی و مشورت با استادان خود این تحقیقات را به خوبی انجام میشود و میتوان نمره مورد نظر را دریافت کرد.